ҮШ ЖҮЗДІҢ ТАРАЛУЫ

ҮШ ЖҮЗДІҢ ТАРАЛУЫ - Қазақтар үш жүзден: ҰЛЫ, ОРТА және КІШІ жүзден тұрады.

ҰЛЫ ЖҮЗГЕ: 1. Үйсін (Дулат, Албан, Суан, Сарыүйсін, Қатаған, Шапырашты, Ошақты, Ысты, Сіргелі), 2. Жалайыр, 3. Қаңлы, Шанышқылы жатады.

ОРТА ЖҮЗДІ: 1. Арғын, 2. Найман, 3. Кыпшақ, 4. Қоңырат, 5. Керей, 6. Уақ құрайды.

КІШІ ЖҮЗДІ — үш топтан тұратын алшындар құрайды.

1. Байұлы (Адай, Беріш, Алтын-Жаппас, Есентемір, Таз, Байбақты, Тана, Масқар, Алаша, Қызылқұрт, Шеркеш және Ысық). 2. Әлімұлы (Қарасақал, Қаракесек, Кете, Төртқара, Шөмекей, Шекті), 3. Жетіру (Табын, Тама, Жаңалбайлы, Тілеу, Кердері, Керейіт және Рамадан).

Жүздер — көптеген түркі тілдес тайпалардың негізінде біртұтас қазақ халқының қалыптасуынан бұрынырақ пайда болған да, кейінірек сол халықтың жеке бөліктері есебінде бізге дейін жетті... Ұлы жүз бірлестігі Жетісу жерінде Шу және Талас, Сыр, Іле өзендерінің кең алқаптарында өте көне заманнан қалыптасқан. Орта жүз бірлестігі Сарыарқа атырабында Арғын тайпасының, Кіші жүз бірлестігі Батыс Қазақстанда Алшын тайпасының төңірегіне топтасқан Сондықтап да бұл бірлестіктерді халық арасында «Ұлы жүз — үйсін», «Орта жүз — Арғын», «Кіші жүз — Алшын» деп те атай береді.

Кіші жүз құрамына негізгі үш рулық бірлестік кіреді. Олар - Әлімұлы, Байұлы және Жетіру. Әлімұлына Қарасақал, Қаракесек, Кете, Төртқара, Шөмекей, Шекті рулары жатады. Байұлы он екі атадан: Адай, Алтын-Жаппас (Алтын, Жаппас), Алаша, Байбақты, Беріш, Есентемір, Тана, Қызылқұрт, Шеркеш, Ысық, Таз, Масқар руларынан құралады. Жетіруға: Табын, Тама, Кердері, Жағайбайлы, Керейіт, Тілеу, Рамадан рулары кіреді.